Szabla Polska i jej historia

Korzenie szabli sięgają okresu IV- VI w.p.n.e., kiedy to wykształciła się wśród koczowniczych plemion w centrum Azji. W Polsce stała się częścią uzbrojenia żołnierzy dopiero za czasów panowania Stefana Batorego, czyli u schyłku XVI wieku. Ten najstarszy typ polskiej szabli, a właściwie szabli węgiersko- polskiej, jest zbudowany z otwartej rękojeści i ciężkiej głowni o niewielkiej krzywiźnie. Często widniał na nich wizerunek władcy, co spowodowało, że zyskały miano Batorówek.
Na przełomie XVII i XVIII wieku szablę polsko- węgierską zastąpiła szabla ormiańska. Znawcy oręża polskiego wyróżniają trzy rodzaje tej broni, które znacznie się od siebie różnią. Czeczuga charakteryzowała się zdobioną, otwartą rękojeścią, która była zakończona wygiętym kapturkiem. Posiadała jelec nieznacznej wielkości w kształcie krzyża. Podobnie wygięta rękojeść była spotykana także przy innym typie szabli ormiańskiej, a dokładniej przy ordynkach. Ordynka była jednak skromnie zdobiona i charakteryzowała się bardziej masywnym jelcem i cięższą głownią. Bardzo bogate zdobienia posiadały natomiast karabele ormiańskie, które częściej stanowiły element stroju sarmackiego, aniżeli uzbrojenia szlachcica. Z resztą, szlachta ogarnięta sarmackim nurtem nie garnęła się do walki w obronie ojczyzny, skłaniając się raczej ku polityce, władzy i bogactwom. Karabela ormiańska jest związana także z innym rodzajem szabli, z karabelą, która aż do XVII wieku stanowiła jedynie element stroju dworskiego, a dopiero od II połowy XVII stulecia stopniowo wchodziła do powszechnego użytku.
Świetność polskiego wojska starał się przywrócić król Jan III Sobieski, który stworzył niezwyciężone, ciężkozbrojne oddziały husarii. W skład ich uzbrojenia wszedł nowy wzór szabli. Szabla husarska była nazywana także szablą czarną. Przystosowano ją do zadawania ciosów z konia. Charakteryzowała się zamkniętą rękojeścią i prostym jelcem, do którego był przymocowany pierścień obejmujący kciuk. Sprawiał, że operowanie bronią było znacznie łatwiejsze.
Kolejni władcy przyczyniali się do pogłębiania kryzysu w Polsce, podobnie jak szlachta. Świadomość narodowa Polaków obudziła się zbyt późno, aby zapobiec katastrofie. Polska zniknęła z mapy politycznej Europy na ponad sto lat, mimo tego, że w jej obronie stawali zbrojnie wielcy wodzowie, tacy jak Tadeusz Kościuszko. Od jego nazwiska wziął nazwę inny typ szabli, innymi słowy kościuszkówka. Model ten powstał na długo przed wybuchem powstania kościuszkowskiego, jednak dopiero insurekcja przyczyniła się do jego upowszechnienia. Kościuszkówka charakteryzuje się zamkniętą rękojeścią i jelcem w postaci delikatnie wygiętej, owalnej, bądź prostokątnej tarczki. Trudno ustalić standardowy kształt i wymiary głowni kościuszkówki, ze względu na różne pochodzenie tych elementów szabli.
Wśród szabel należy wymienić także rodzaje, posiadające zdobienia charakterystyczne dla okresu panowania określonych władców państwa polskiego. Najbardziej znane to janówki, augustówki, zygmuntówki oraz wspomniane już na wstępie batorówki. Najstarsze szable, czyli batorówki, były często zdobione inskrypcjami związanymi ze Stefanem Batorym i jego wizerunkami. Zygmuntówka to szabla, której nazwa pochodzi od Zygmunta III Wazy, charakteryzująca się złotym portretem tego króla i monogramem związanym z jego osobą. Janówka jest związana z osobą Jana III Sobieskiego i charakteryzuje się napisami na głowniach, które dotyczą militarnych sukcesów króla. Augustówki zaś są pamiątką po konstytucji 3 maja i Stanisławie Auguście Poniatowskim. Na klingach tych szabel umieszczane były monogramy. Na obu stronach głowni umieszczano nie tylko portrety króla, ale także symbole insygniów koronacyjnych i zdobienia roślinne.
Za ostatnią polską szablę bojową uważana jest Szabla wz.34, której model został opracowany w 1934 roku przez Instytut Techniczny Uzbrojenia. Produkcja szabli miała miejsce w Hucie Ludwików w Kielcach i trwała aż do wybuchu II wojny światowej. Charakteryzowała się zamkniętą rękojeścią oraz głownią o długości 82 cm. Bardzo cenną szablą jest Wifama. Została wyprodukowana tylko w liczbie dwustu egzemplarzy. Obecnie w skład uzbrojenia żołnierzy Wojska Polskiego i Marynarki Wojennej wchodzą szable wz. 76/08.